Gnathologie/TMD

Gnathologie of liever orofaciale pijn
In Nederland begon het allemaal met het Costensen syndrome, genoemd naar een KNO-arts die het beeld in 1934 voor het eerst beschreef. Een groep afwijkingen die de kaakgewrichten, de kauwspieren of allebei omvat. In de tegenwoordige tijd noemen we die afwijkingen temporomandibulaire disfuncties, afgekort TMD.
Cracked tooth syndrome
Een breuk van de voor naar de achterkant van het gebitselement. De kies is niet meer behandelbaar en moet dus verwijderd worden. Een acute vorm van disfunctie die redelijk vaak voorkomt bij patiënten in de leeftijdsgroep van 30 tot 55 jaar en een belangrijke oorzaak vormt voor gebitsverlies.
TMD
Gnathologie is een vakgebied binnen de tandheelkunde dat zich bezighoudt met alle vormen functie en disfunctie van ons kauwstelsel. Dai bestaat uit de kaken, de kaakgewrichten, de kauwspieren, de tong en het aangezicht. Gnathologie stamt uit het Grieks en is eigenlijk een oude behandelvorm van TMD. Aanvankelijk dachten de tandartsen dat het probleem veroorzaakt werd doordat de verhoudingen in de mond niet optimaal waren. Dus werden scheve tanden met een beugel rechtgezet. Alle tanden en kiezen waar een deel van het kauwvlak verloren was gegaan, werd voorzien van een kroon in de ideale verhouding. Tegenwoordig houdt het vakgebied zich vooral bezig met het behandelen en inzichtelijk maken van mondgewoonten. Naast cariës (gaatjes) en parodontopathiën (tandvleesziekte) zijn mondgewoonten de belangrijkste reden van het verlies van tanden en kiezen.
Mondgewoonten
Het vervelende van die gewoonten is dat we ons er niet van bewust zijn. Mensen kunnen tandenknarsen. Dat valt meestal een partner op, met name als je slaapt. Daarnaast merk je het zelf als je er attent op gemaakt bent. Je ziet langzaam slijtfacetjes op je tanden en kiezen ontstaan. Vervelender is het als je klemt. Dat leidt niet direct tot waarneembare schade. Het gebeurt ook vaak overdag als iemand ingespannen een klusje doet of geconcentreerd werkzaamheden verricht. Het blijkt uit onderzoek dat mensen voor 95% of meer allemaal van tijd tot tijd klemmen en/of knarsen. Een aantal genotmiddelen zoals alcohol en roken versterken het effect van de mondgewoonten. Maar ook geneesmiddelen zoals Prozac stimuleren mondgewoonten.
Erosie (Corrosie)
Een relatief nieuwe afwijking is erosie. Erosie van tanden en kiezen wordt veroorzaakt door overmatig frisdrankgebruik.De kinderen die per dag een liter of meer cola of sinas drinken zitten in de gevarenzone, maar ook (sport)mensen die citroenen of sinaasappelen eten en het sap langs hun tanden en kiezen persen, het zogenaamde mullen van citrusfruit. En dan is er nog de categorie die maag reflux hebben, waarbij maagzuur omhoog komt en dus een sterk zuur van pH 1 rechtstreeks de tanden en kiezen bedreigt. Om maar te zwijgen wat er gebeurt bij boulimie of anorexia.
Voorbeelden
Open beet, waarbij de achterste kiezen eerst sluiten en daarna een kantelmoment vormen om de voortanden op elkaar te krijgen. Een permanente overbelasting van de achterste kiezen. Door slikken en bijvoorbeeld afbijten doet patiënte haar best de tanden op elkaar te krijgen: dat betekent een permanente kracht om het kaakgewricht uit elkaar te trekken.
Uitgebreide slijtage van de ondertanden.De kiezen aan weerszijden hebben de gewoonte niet overleefd.
Een cracked tooth, een kies onder invloed van klemmen, dwars doormidden gebroken en dus rijp voor de tang. Een dergelijk element is niet meer behandelbaar (zie onder).
De kies en de wortel partij blijkt na extractie
inderdaad uit 2 delen te bestaan.